معنی لغوی :
دیکته: واژه ای فرانسوی معادل دیکتاتور،نوشتن مطالب گفته شده .
املا: پرکردن، نوشتن
اهداف آموزش املا:
1- آموزش شکل صحیح نوشتاری
2- تشخیص اشکالات املایی دانش آموزان وکوشش برای رفع آن
3- افزایش گنجینه واژگان دانش آموزان
4- ارزیابی میزان توانای دانش آموز در نوشتن
انواع روشهای تهیه متن املا
1- استفاده از متن محتوای کتاب
2- متن معلم ساخته
3- متن فراگیر ساخته
روش قرائت املا
1- متن املا اوّل یک بار بخوانیم
2- خواندن متن املا با صدای رسا
3- تکرار حداقل دو بار
4- قرائت نشانه های به کاررفته در متن مانند ( : ، ؛ ؟ » « !)
شیوه های تصحیح املا
1- فردی شامل الف : توسط معلّم درحضور دانش آموز ب: توسط معلّم بدون حضور دانش آموز
2- گروهی شامل الف:توسط خود دانش آموزازمتن کتاب ب: توسط خود دانش اموز از روی املا پا تابلوی ج: توسط سایر دانش آموزان
انواع املا
1- املا تقریری : معلم می گویددانش آموز می نویسد.
2 – املای کارتی : معلّم تعداد کلمه روی کارت می نویسد وجلو کلاس نصب می کند وآنها را می خواند وبعد جمع می کند واز دانش آموزان می خواهد که کلماتی را که به خاطر دارند بنویسند(تقویت حافظه دیداری)
3- املا پای تابلوی :معلّم جمله از متن املا را برای دانش آموزان قرائت می کند وقتی که دانش آموزان آن را نوشتند معلّم آن جمله را روی تابلو می نویسد تا دانش آموزان خود را ارزشیابی کنند .
4 – املا گروهی : دانش آموزان را به گروه های دو یا سه نفره تقسیم می کنیم یک نفر بگوید یک نفر بنویسدویک نفر نظارت می کند . دانش اموزان هر کدام یک جمله می نویسند .
5 –املا سفره ای یا تابلو وایت برد : به ذوق وسلیقه معلّم اجرا می شود .
6 – املای اشتقاقی : معلّم از دانش آموزان می خواهد جدول آماده کنند ومعلّم کلمه ای را می گوید ودانش آموزان هم خانواده ،هم معنی ، متضاد ،..... آن را می نویسد.
چند فعّالیّت در مورد املا
فعّالیّت یک
هدف : شناخت نقش ومفهوم کلمه در جمله
مواد آموزشی : یک متن خواندنی که از کلمات در مدرسه تهیّه شده است . این متن در حدود 7تا10 جمله باشد. توصیه می شود جهت انجام این تمرین ها از تخته وایت برد استفاده شود.
روش کار: با حدود 10 کلمه از درس که ارزش املایی دارند ودر کلاس توسط دانش آموز دور آنها خط کشیده شده است. متنی داستانی ، خبری و...... تهیّه ودر اختیاردانش آموز قرار می دهیم . دانش آموز باید کلمات خوانده شده در درس رابه سرعت پیدا کرده وبا انگشت نشان دهد . سپس کلمات هر جمله را به صورت نا منظم نوشته واز او بخواهید به شما کمک کند کلمه ها را در جای خود گذاشته تا جمله درست شود. در ابتدا از او سوال کنید اوّل کدام کلمه را بنویسم؟ به همین ترتیب کلمات بعدی تا جمله کامل شود . بعد از نوشتن کلیّه ی جمله ها اکنون می توانید هر جمله را با حذف یک کلمه مهم روی تخته یا ورق نوشته واز دانش اموزبخواهید تا کلمه حذف شده را حدس بزند وآن را بنویسد تا جمله کامل شود .
در این کار حتماَ از اولیا محترم کمک گرفته شود
فعّالیّت دو
والدین گرامی وارجمند با عرض سلام
مرسوم است املا به صورت رونویسی از کتاب درسی به بچّه ها گفته شود ولی اغلب دانش آموزان تا شب قبل از املا به یادگیری درست نمی پردازند عموماَ درهر کلاس دانش آموزانی وجود دارند که درنوشتن بعضی از کلمات مشکل دارند .چنین دانش آموزانی نمرات پایین تری کسب می کنند واین لطمات شدیدی به روحیه وروان آن ها وارد می کند . در این نوشته ی مبتنی بر تجربه سعی شده است چگونگی آماده نمودن دانش آموزان ابتدایی برای دیکته نویسی ارائه شود . آماده شدن دانش آموزان توسط والدین آن ها و با توجه به راهنمایی های آموزگارشان در طول هفته ودر منزل صورت می گیرد. دانش آموزان در طول هفته وتحت نظر والدینشان ،خود رابرای نوشتن املا آماده وآن راتمرین می کنند تا انشا لله موفق شوند.
یک ، دو ، سه ،............... املا !
روزاوّل هفته:
ازفرزند خود بخواهید هر لغت جدید را روی یک کارت به اندازه ی15× 6 سانتی متر بنویسد.
روز دوّم هفته:
کنار فرزندتان بنشینید ونوشتن املای کلمات را تمرین کنید .در مورد هر کارت ،ترتیب عمل به این شرح است که دانش اموز باید:
? با دقت کامل به کلمه نگاه کند.
? کلمه رابا صدای بلند بخواند.
? کلمه مورد نظر را در یک جمله به کاربرد.
? همچنان که به کلمه نگاه می کند بگویید با چه حروفی نوشته شده است .
روز سوم هفته :
از فرزندتان بخواهید به ترتیب زیر عمل کند.
? با دقت به کلمه نگاه کند .
? با صدای بلند کلمه رابخواند .
? کارت را به پشت روی زمین بگذارد واملای کلمه را با صدای بلند بگوید (حروف کلمه را هجی کند.)
? کارت را مجدداَ به روبرگرداند وببینید که حروف کلمه را درست گفته است یا خیر.
? کارت هایی را که حروف آن ها را درست نگفته است جای دیگری بگذارد.
? از روی کلماتی که حروفشان را اشتباه گفته است چند مرتبه بنویسد.
روز چهارم:
از فرزندتان امتحان تمرینی به عمل اورید .برای این کار ،موارد زیر رارعایت کنید :
? یک ورقه کاغذ خط دار به او بدهید.
? از کلماتی که قبلاَ روی کارت نوشته شده بود برای او املا بگویید. و وقت کافی در اختیارش قرار دهید تا آن را بنویسد.
? وقتی املاگفتن شما تمام شد . از او بخواهید با به کاربردن کارت های لغت املای خود را تصحیح کند .کارت های که املای ان ها را غلط نوشته است جداگانه بگذارد .(حتماَاز او بخواهید روی یک ورقه کاغذ جدا گانه ، از هر لغتی که غلط داشته یک با ربنویسد .)
روز پنجم هفته:
یک دستگاه ضبط صوت تهیّه وآن را روشن کنید از فرزندتان بخواهید هجی کلمات را با صدای بلندبگوید تا صدای او ضبط شود و خودش هم می تواند با استفاده ازضبط صوت ،نوار را از اوّل بگذارد وخوداملای آن ها را بنویسد. به این ترتیب خود می تواند بدون کمک گرفتن از دیگران املا بنویسد .
توصیه می شود از دانش آموز خواسته شود که کارت هایی که هر هفته آماده می کند در یک جا نگهداری کند ودر موقع لزوم آن ها را دوره کند.
منابع:
استاد کمالی
تجارب همکاران
مجلات رشد
