راهبردهای به یادسپاری را می توان در سه دسته عمده تقسیم بندی کرد:
1- راهبردهای به یادسپاری یا راهبردهای حفظ مطالب غیر معنی دار (حفظ طوطی وار)
2- راهبردها یا روشهای یادیار
3- راهبردها یا روشهای یادگیری مطالب معنی دار.
1- حفظ طوطی وار مطالب غیر معنی دار:
مطالب غیر معنی دار به مطالبی گفته می شود که ذاتاً معنی دار نیستند اما برای مطالب معنی دار پایه و چهارچوب به حساب می آیند مانند اعداد، شماره جمعیت شهرها و کشورها و ... که البته حجم شان کم است. راههای به یادسپاری یا حفظ این مطالب به شرح زیر است:
1-1- بخش به بخش حفظ کردن: یعنی مطالب به چند بخش تقسیم شده و بخشها به نوبت آموخته می شود. بطور مثال دانش آموزی می خواهد علایم اختصاری عناصر شیمیایی را حفظ کند این عناصر را به چند بخش تقسیم می کند و به حفظ کردن هر یک از آن بخشها می پردازد.
2-2- تمرین پراکنده یا مطالعه با فاصله
در این روش یادگیرنده به جای اینکه سعی کند تا یکباره و در یک نوبت مقدار زیادی اطلاعات را حفظ کند، وقت خود را تقسیم کرده و چندین بار آنها را مرور می نمایند.
2- معنی دار کردن مطالب: منظور از درک یا فهم یک مطلب یعنی معنی دار کردن مطالب است که در این رابطه، شباهتها و دیگر روابط بین آن مطلب و مطالب قبلا آموخته شده را شناسایی می کنیم که مثلاً تاریخ یک رویداد را در درس تاریخ می توان اگر مصادف با تولد ما در آن روز بود بهتر یاد گرفت.برای معنی دار کردن مطالب از راههای مختلفی زیر می توان استفاده کرد:
2-1- استفاده از واسطه ها:
از طریق رابطه ها می توان بین مطالب و مواد غیر مرتبط روابط معنی دار برقرار کرد. در این نوع یادگیری به آزمودنی جفت های کلماتی مانند شانه، فنجان، پا ، صندلی ،چکش ، ساعت داده می شود به کلمات اول این جفتها محرک و به دومین کلمات آنها پاسخ می گویند. آزمودنی باید با دیدن یا شنیدن کلمه اول محرک به آن پاسخ بدهد (کلمه دوم را به یاد آورد).
مثلاً شانه در لیوان است، او پایش را روی صندلی گذاشته است و یا او با چکش به صندلی کوبید.
2-2- پیش سازمان دهنده:پیش سازمان دهنده یک بیان مقدماتی درباره موضوع یادگیری است که برای اطلاعات جدید یک چهارچوب ذهنی فراهم می آورد و این اطلاعات جدید را به آنچه یادگیرنده از قبل می داند ربط می دهد.
به عنوان نمونه ای از پیش سازمان دهنده در یک پژوهش (آزوبل و یوسف 1963) از دانشجویان دانشگاه خواسته شد تا اطلاعاتی درباره دین بودائی بیاموزند، قبل از خواندن درباره دین بودایی یک پیش سازمان دهنده که رابطه بین دین بودایی و دین مسیحیات را با هم مقایسه می کرد به گروهی از آزمودنیها داده شد در حالی که به گروه دیگر چنین اطلاعی داده نشد. نتیجه این پژوهش نشان داد و دانشجویانی که پیش سازمان دهنده را دریافت کرده بودند از آنانی که آن را دریافت نکردند اطلاعات بیشتری درباره مطلب مربوط به دین بودایی یاد گرفتند.
بطور کلی پیش سازمان دهنده می تواند به صورت طرح و الگو یا خلاصه ای نوشتاری یا گفتاری باشد اما ویژگی مهم پیش سازمان دهنده در مقایسه با مطالبی که قرار است آموخته شوند، از لحاظ انتزاعی بودن کلیت وجامعیت در سطح بالاتری قرار دارد.
3-2 ساخت سلسله مراتبی مطالب یادگیری:
عناصر یا مطالب یادگیری را می توان بصورت یک سلسله مراتب از ساده به دشوار مرتب کرد به نحوی که یادگیری هر عنصر یا تکلیف به یادگیری تکالیف دیگر مربوط باشد. از این طریق می توان به مطالب مختلف معنی بخشید و با یادگیری هر مطلب در این سلسله مراتب یادگیری مطالب بعدی وابسته به آن به راحتی امکان پذیر ساخت.
فایده عمده آن این است که یادگیرنده یادگیری خود را با مطالب ساده آغاز می کند و با یادگیری هر مطلب پیش نیاز، برای یادگیری مطلب بعدی آمادگی کسب می کند و وجود پیش نیاز یادگیری برای هر مطلب تازه آن مطلب را برای یادگیرنده به حالت آشنا و معنی دار در می آورد.
4-2 –سازمان دادن به مطالب:
یکی دیگر از روشهای معنی دار کردن مطالب سازمان دادن به آنهاست زیرا برای بازیابی بعدی آن اطلاعات از حافظه ضروری است و فراموشی کمتر است.
ما از طریق سازمان دادن به مطالب روابط و پیوندهای بین اجزا ی مختلف اطلاعات را برقرار می نماییم و آن گاه به جای آموختن جزء جزء اطلاعات کل آن را در ارتباط با یکدیگر می آموزیم. (ارمرور 1994) به عنوان نمونه ای از سازمان دادن به مطالب گفته است یادگیرنده ای که می خواهد اطلاعات پراکنده مربوط به حافظه را بطور سازمان یافته بیاموزد می تواند آنها را نظیر آنچه در زیر آمده است را به هم ربط دهد.