مقدمه
سلسله ساسانی یکی از دو ابر قدرت بزرگ جهان متمدن آنروز بدست اردشیر پاپکان و پس از شکست دادن آخرین شاهنشاه پارتی جایگزین اشکانیان شد و پس از ?2? سال با شکست یزدگرد سوم پایان یافت.
ساسانیان قلمرو خود را 
EranŠatr مینامیدند، که شامل سرزمین های امروزی ایران، عراق، بخش شرقی آسیای صغیر، ارمنستان، قفقاز، افغانستان و قسمتهایی از هند، سوریه، پاکستان، آسیای میانه و شمال عربستان را در بر می گرفت.
در زمان پادشاهی خسرو پرویز بین سالهای ?90-?28م مصر، اردن، فلسطین، لبنان و یمن نیز ضمیمه خاک امپراتوری شدند.
دولت ایران در زمان ساسانیان از نظر نظامی و اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی به جایگاهی رسید که در تاریخ، نظیر آن دیده نمی شود ساسانیان، در مدت 400 سال توانستند در غرب با روم که از لحاظ تشکیلات نظامی مقتدرترین کشور آن زمان بود، بجنگند و بارها آن دولت را شکست دهند و تمدن رومی را به طور قابل ملاحظه ای تحت تاثیر و نفوذ خود قرار داده بود. این حکومت، در مشرق و شمال در برابر اقوام بیابان گرد مقتدر سخت مقاومت کرد و مملکت را از غارتها و تاخت و تازهای ایشان، نجات داد. از لحاظ داخلی نیز، تشکیلاتی منسجم با پایه های فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی نیرومند به وجود آورد. دانش طب و نجوم در زمان ایشان در ایران پیشرفتهای کلی کرد و موسیقی مقام والایی یافت؛ ساسانیان نقش بسیار برجسته ای را در پایه گذاری هنر قرون وسطایی هم اروپایی و هم آسیایی بازی کردند. این نفوذ و تاثیر توسط دنیای آغازین اسلامی به سمت جلو رفت. معماری، هنر نگارش و خیلی دیگر از مهارتها عمدتا از ساسانیان به دنیای اسلام راه پیدا کردند.
زبان رسمی در این دوره پارسی میانه بود و برای نگارش از هفت نوع دبیره استفاده میکردند که سه گونه: دین دبیره، هم دبیره و گشته دبیره به یادگار مانده است و پول رایج کشور درهم بوده است. دری زبان رسمی افغانستان، از زبان درباری و سلطنتی ساسانیان بیرون آمده و توسعه یافته است.
وضعیت اشکانیان در در اواخرقرن دوم
در اواخرقرن دوم میلادی ایران دچار اغتشاش و نابسمانی بسیار بود، از یکسو گردنکشی فرمانروایان محلی، هجوم اقوام آلان از ناحیه شمال قفقاز، فشار دولت کوشانیان از شرق و حملات مکرر رومیان به ناحیه میانرودان و تهدید تیسفون که تا 218م ادامه داشت و همچنین بیماریهای همهگیر مانند طاعون و تا حدودی رشد روزافزون بودیسم در ناحیه سیستان موجب ضعف دولت اشکانیان گردیده بود.
اردشیر پاپکان و روی کار آمدن ساسانیان
اردشیر پاپکان فرزند بابک فرمانروای ناحیه پارس و نوه ساسان موبد بزرگ معبد آناهیتا در استخر بود.
اردشیر طغیانی را که در زمان بابک آغاز شده بود ادامه داد و در سال 208م شاه ناحیه پارس گردید و شروع به تصرف نواحی اطراف کرد. تا اینکه در 22?م اردوان آخرین شاهنشاه اشکانی را شکست داد و وارد تیسفون گردید و در 22?م رسما تاجگذاری کرد و شاهنشاه ایران گردید.
اردشیر در طول حکومت خود مناطق از دست رفته ایران از غرب تا شرق را بازپس گرفت، به طغیانها پایان داد، تشکیلات اداری، ارتشی قدرتمند و حکومت مرکزی نیرومند بوجود آورد و دین زرتشت مذهب رسمی گردید.
لباس ابریشمی ساسانی - موزه پاریس
