برای چه همه حیوانات و گیاهان باید تنفس کنند؟

زیرا با تنفس می‌توان هوایی را وارد بدن کرد که دارای اکسیژن است    .

بدون گاز اکسیژن، زندگی ادامه نخواهد یافت    . بر اثر بازدم، هوای تنفس شده را بار دیگر از بدن بیرون می‌رانیم. در این حال، هوا تغییر وضع داده است. هوا در لحظاتی که در بدن ما به سر می‌برد،‌ مقداری از «اکسیژن» خود را به آن داده بود؛ در برابر، اکنون مقداری «گاز کربونیک» و «آب» از بدن گرفته است.

میزان ذخیره اکسیژن در طبیعت تقریبا همیشه ثابت است.  در مقدار اکسیژن و گازکربونیک موجود در هوا سالانه تغییر ناچیزی رخ می‌دهد. گازکربونیکی که از بازدم ما در هوا پراکنده می‌شود، به وسیله گیاهان جذب می‌گردد.

گیاهان نیز اکسیژن تولید می‌کنند که مورد نیاز ما است.

تنفس دو بخش دارد: دم و بازدم؛ یعنی «دم‌فروبردن» و «دم برون آوردن».

معمولا از واژه تنفس فقط دم فرو بردن به ذهن می‌آید؛ در حالی که تنفس از دم و بازدم،‌ هر دو،‌ تشکیل می‌شود.

دم یعنی فرو بردن هوا از راه دهان،‌ یا بینی و یا هر دو.

بازدم یعنی بیرون آوردن هوا از همین مجاری.

هوا در این مسیر، حدود یک‌پنجم اکسیژن خود را با مقداری هم اندازه، از کربن دی اکسید مبادله می‌کند. این کاردر شش‌ها انجام می شود.

 در شش‌ها اکسیژن هوا به وسیله «گلبول قرمز» خون به بافت‌های بدن منتقل می‌شود. آن‌گاه این اکسیژن برخی از مواد غذایی بافت‌ها را می‌سوزاند تا قابل جذب و مصرف برای بدن شوند. سپس خون،‌ مواد زائد را با آب و کربن دی اکسید به شش‌ها می‌آورد تا از را ه بازدم به بیرون از بدن رانده شوند.

پس می‌بینید چگونه مبادله گازها (گاز اکسیژن و گازکربونیک)، هم در شش‌ها و هم در لابه‌لای بافت‌های بدن،‌ صورت می‌گیرد. بنابراین به سطح وسیعی نیاز هست تا صحنه انجام این کارها باشد. اگر سطح داخلی شش‌های یک انسان بالغ را باز کنیم، حدود سه‌ متر مربع جا را اشغال خواهد کرد. البته همیشه قسمت عمده این سطح به‌کار گرفته نمی‌شود؛ بلکه به عنوان ذخیره باقی می‌ماند تا به هنگام فعالیت ـ که انسان هشت تا ده برابر حالت، استراحت، به اکسیژن نیاز دارد ، به‌کار گرفته شود؛ چرا که هرگاه ما به اکسیژن بیشتری نیاز داشته باشیم،  تندتر و عمیق‌تنفس می کنیم.

تنفس در جانداران مختلف با توجه به مقدارنیازشان به اکسیژن،‌ فرق می‌کند. کودک نوزاد، در هر ثانیه یک‌بار تنفس می‌کند؛ ولی در سن 15 سالگی در هر دقیقه فقط 20 بار به تنفس نیاز دارد. فیل دقیقه‌ای ده‌بار و سگ بیست و پنج بار تنفس می‌کند.